John Vermeulen’s De Binaire Joker (1979)

Van alle boeken die John Vermeulen heeft geschreven is de omslag van De Binaire Joker het minst tot de verbeelding sprekend. Maar van al die verhalen is De Binaire Joker het meest fantastische concept, goed uitgewerkt met een keur aan passende karakters en een spannend verhaal dat ook in 2022 op geen enkele manier misplaatst zou zijn. Het verhaal kent bijzondere vondsten en de belangrijkste ingrediënten, langdurende ruimtereizen, AI en intermenselijke relaties, houden ook in de moderne tijd prima stand.

Als jongeling last ik De Binaire Joker, een in eerste instantie nietszeggende titel, met groeiend enthousiasme en ik heb het boek in de afgelopen veertig jaar meerdere malen opnieuw ter hand genomen. Het verhaal vertelt over de bemanning van een ruimteschip dat een geluidssignaal ontvangt. De planeet waar het signaal van afkomstig is blijkt een landbouwplaneet en de plaatselijke landbouwer komt van een buurplaneet kijken wat er met zijn plantjes gebeurt. De landbouwer blijkt een ‘buitenaardse’ die in het geheel geen overeenkomsten met de mens heeft en een conflict kan niet uitblijven. De relatie tussen de gezagvoerder en de bemanning, de bemanning onderling en de bemanning met de piloot, een intelligente computer met een groeiend gevoel voor humor, speelt een grote rol bij het ontvouwen van het verhaal en tot de laatste pagina blijft het spannend en interessant om te lezen hoe de relaties worden gevormd en de conflicten opgelost.

J. Michael Straczynski’s Babylon 5 (1994)

Babylon 5 is een sciencefictiontelevisieserie uit de jaren ’90 die is geproduceerd en geschreven door J. Michael Straczynski. De serie telt vijf seizoenen met elk een eigen verhaallijn. Alle vijf seizoenen hebben ook een overkoepelende verhaallijn. Ook de personages hebben achtergronden die uitgediept worden. Door de verschillende verhaallijnen ontstond de indruk van een diepgaand verhaal waarin ieder seizoen langzaam sluiers werden opgelicht. Seizoen 1 begint 10 jaar na de Aarde-Minbari oorlog waarin de Aarde net op magische wijze een oorlog met de veel machtigere Minbari overleefd heeft. Na de oorlog wordt door de Aarde-Alliantie het Babylon project gestart om eventuele toekomstige conflicten te voorkomen. De Babylon ruimtestations moeten een plek vormen waarin mensen en buitenaardsen hun conflicten op een vredige manier op kunnen lossen. Babylon 1, 2 en 3 worden niet gerealiseerd door opzettelijke sabotage en Babylon 4 verdwijnt onder mysterieuze omstandigheden. Babylon 5 is het eerste station dat zijn deuren kan open voor de buitenaardse ambassadeurs en het verhaal begint.

Paul Verhoeven’s Total Recall (1990)

Total Recall is een Amerikaanse science fiction film uit 1990 geregisseerd door Nederlander Paul Verhoeven. De film speelt zich voor een groot deel af op Mars, in de nabije toekomst. Paul Verhoeven heeft zich in bochten gewrongen om de film overtuigend futuristisch te laten overkomen, met overweldigende landschappen, steden en tijdrealistische uitvindingen en  verhaallijnen op meerdere lagen te volgen en dat is hem uitstekend gelukt. Memorabel is het moment waarop hoofdpersoon Douglas Quaid (Arnold Schwarzenegger) gebruik wil maken van een Johnnycab, een autonome zelfstandig navigerende AI-gedreven taxi met een mechanische taxichauffeur die het contact met de passagier onderhoudt.

Externe links

Glen A. Larson’s Battlestar Galactica (1978)

Battlestar Galactica is een Amerikaanse ruimte-sciencefictionserie uit 1978 met één seizoen afleveringen. In een afgelegen zonnestelsel leeft een mensenras op twaalf koloniewerelden. Ze zijn al eeuwen in oorlog met de Cylons, gevechtsrobots. Met hulp van de menselijke verrader Baltar slagen de Cylons erin de mensheid vrijwel uit te roeien. Eén oorlogsschip kan ternauwernood aan vernietiging ontkomen: de Battlestar Galactica van commandant Adama. Met een batterij burgerschepen vol vluchtelingen ontsnapt de Galactica aan de Cylons. Adama besluit op zoek te gaan naar de Aarde. Tijdens de lange en gevaarlijke reis worden ze voortdurend bedreigd door de achtervolgende Cylons.

Millennium Falcon (1977)

De Millennium Falcon is een fictief ruimteschip uit de Star Wars saga. Hij is van het type YT-1300f Light freighter. De Millennium Falcon is gedurende Episode IV, V en VI het schip van Han Solo, die er uiterst trots op is. Daarvoor was het van Lando Calrissian, wiens idee het was om er smokkelruimtes in te plaatsen. Han Solo won het schip echter van Lando tijdens het gokspel ‘sabacc’. Het schip zorgde ervoor dat Luke Skywalker de Death Star kon opblazen bij de Slag om Yavin, en werd bestuurd door Lando bij het vernietigen van de tweede Death Star (Slag om Endor). In de saga staat de Falcon bekend als één van de snelste schepen in het heelal. Ook heeft het onder andere het record op de befaamde Kessel Run. De Falcon kende zijn moeilijkste momenten tijdens de ontsnapping in een asteroidenveld bij de ontsnapping van de ijsplaneet Hoth, even na de Slag om Hoth.

Harry Harrison’s Wereldcyclus trilogie (1980)

Deze dikke omnibus bevat drie afzonderlijk verschenen romans: THUISWERELD, GRAANWERELD en STERRENWERELD (Rostrum, 1980). Hoofdpersoon is Jan Kulozik, een ingenieur van de ‘hogere klasse’ in Engeland in de nabije toekomst. In THUISWERELD komt Jan tot het besef dat zijn wereld in werkelijkheid een diktatuur is, geregeerd door de Geheime Dienst. Hij ontdekt hoe de lagere klassen leven, doet mee aan een Israelitische revolutiebeweging en wordt als staatsgevaarlijk ge-exporteerd naar de GRAANWERELD. Ook daar slaagt hij erin te breken met gevestigde normen en het wereldbeeld te wijzigen. STERRENWERELD behandelt dan de opstand van de ruimtekolonies tegen het diktatoriaal bewind van de Aarde en Kuloziks terugkeer.

Ridley Scott’s Alien (1979)

Alien is een Britse sciencefiction/horrorfilm uit 1979, geregisseerd door Ridley Scott. De filmtitel refereert aan de antagonist van de film, een monsterlijk buitenaards wezen. De hoofdrollen worden vertolkt door Tom Skerritt, Sigourney Weaver, Veronica Cartwright, Harry Dean Stanton, John Hurt, Ian Holm en Yaphet Kotto. De film won een Oscar voor de speciale effecten, waaronder het buitenaardse wezen (de alien) dat werd ontworpen door de Zwitserse kunstenaar H.R. Giger.

Voor de liefhebber van technische science fiction was Alien een fantastische film. Alien zit vol met technologische snufjes, apparaten, displays, verlichting, bedrading en alle props waren tot in groot detail uitgewerkt.

Externe links

Larry Niven’s Ringwereld (1977)

Ringwereld is een sciencefictionboek van Amerikaans schrijver Larry Niven. Het boek won zowel de Hugo- als de Nebula Award. In 2855 wordt een onderzoeksexpeditie naar de Ringwereld gestuurd, een gigantische door onbekenden gebouwde wereld-ring om een ster. Nessus de poppenspeler, een buitenaards ras, vraagt Louis Wu, Teela Brown en de Kzin-strijder Spreker-tot-Dieren om met hem mee te gaan. Hun ruimteschip stort neer op de Ringwereld en in die uitgestrekte wereld blijken andere, weinig vriendelijke wezens te wonen.

Ringwereld is een kunstmatige ring met een breedte van ongeveer anderhalf miljoen kilometer die in een baan om een zon-achtige ster draait. De diameter van de ring is ongeveer driehonderd miljoen kilometer, zo groot als de baan van de aarde om de zon, de totale bewoonbare oppervlakte is ongeveer driehonderd miljoen keer zo groot als die van de aarde. De draaiing van de ring zorgt voor een kunstmatige zwaartekracht die ongeveer gelijk is aan die van de aarde. Langs de randen van de ring zijn muren van 1500 kilometer hoogte die de atmosfeer binnenhouden. Op enige afstand binnen de ring draait een tweede ring van schaduwvlakken, door de snellere draaiing hiervan zorgt deze voor een regelmatige afwisseling tussen dag en nacht. De nacht is echter nooit helemaal donker omdat gereflecteerd licht van de rest van de ring voor veel licht zorgt. Ook staat de zon overal op de ring altijd in het zenit, recht boven de bewoners.

Orson Scott Card’s Ender wint (1989)

Het verhaal van Ender speelt zich af in een toekomst waarin men maar twee kinderen mag krijgen. Alleen als er kans is op een buitengewoon kind wordt er toestemming voor een derde kind gegeven. Andrew ‘Ender’ Wiggin is zo’n kind, dat ook wel een ‘drietje’ wordt genoemd. Als klein kind wordt hij weggehaald bij zijn familie en op een keiharde oorlogsschool in een ruimtestation geplaatst. De regering hoopt dat Ender – als hij groot is – eindelijk de langdurige oorlog met de buitenaardse insectoïde ‘kruiperds’ kan beëindigen.

Douglas Adams’ Het Transgalactisch Liftershandboek (1979)

Het transgalactisch liftershandboek (oorspronkelijke titel The Hitchhiker’s Guide to the Galaxy) is een Brits sciencefictionboek uit 1979, geschreven door Douglas Adams. Het boek is gebaseerd op de gelijknamige radioserie, eveneens bedacht door Douglas Adams. Het boek begint wanneer een paar aannemers arriveren bij het huis van Arthur Dent (Hugo Veld) om hem te melden dat ze de opdracht hebben het huis te (laten) slopen want het moet plaats maken voor een weg. Terwijl Arthur (Hugo) probeert de vernietiging tegen te houden, arriveert zijn vriend Ford Prefect (Amro Bank) bij het huis. Hij probeert Arthur (Hugo) te vertellen dat hij in werkelijkheid een buitenaards wezen is van een planeet ergens in de buurt van Betelgeuze, en dat niet alleen Arthurs huis maar de hele aarde vernietigd zal worden voor deze weg. De weg is namelijk een intergalactische snelweg, en de aannemers zijn in werkelijkheid leden van een buitenaards ras, Vogon genaamd.

Ford (Amro) en Arthur (Hugo) kunnen vlak voor de vernietiging ontsnappen door mee te liften op een van de Vogonschepen. Dit is echter tegen de Vogonreglementen. Wanneer de twee worden ontdekt, worden ze gemarteld met het verplicht moeten aanhoren van Vogon-gedichten, de op twee na ergste in het universum. Na de marteling worden ze de ruimte ingegooid. Ze worden tijdig opgepikt door de Heart of Gold, een ruimteschip dat wordt aangedreven door een oneindige-onwaarschijnlijkheidsaandrijving. Aan boord ontmoeten Ford en Arthur Fords semineef en president van de Melkweg, Zaphod Beeblebrox (Zefod Bijsterbuil). Andere bemanningsleden zijn Trillian (Trema) en de klinisch-depressieve robot Marvin (Theo, in sommige vertalingen Arnold). Ze zijn op zoek naar de legendarische planeet Magrathea. Ford is sceptisch over het bestaan van deze planeet, tot ze hem daadwerkelijk vinden.

Op de planeet wordt Arthur gescheiden van de rest van de groep, en meegenomen naar het binnenste van de planeet door Slartibartfast (Magdiragdag), een inwoner van de planeet. De anderen worden ontvoerd. Slartibartfast vertelt Arthur dat de aarde in werkelijkheid een supercomputer was, gemaakt door een ras van hyperintelligente pan-dimensionale wezens. Deze wezens hadden eerder al Deep Thought (De Felle Realist, ook bekend als de Diepe Denker) gemaakt, een andere supercomputer die voor hen Het antwoord op de ultieme vraag over het Leven, het Universum, en Alles moest weten te vinden. Na 7,5 miljoen jaar rekenen kwam de computer met dit antwoord: 42. Daar de wezens zich geen raad wisten met dit antwoord omdat ze niet precies wisten wat de ultieme vraag over het Leven, het Universum, en Alles is, bouwden ze de aarde om voor hen deze vraag te vinden. De afgelopen 10 miljoen jaar heeft de aarde over deze vraag nagedacht, maar precies vijf minuten voor de computer (de aarde) het antwoord bekend zou maken, werd de planeet opgeblazen door de Vogons.

Dan arriveren twee van deze wezens op de planeet, vermomd als muizen, en brengen Arthur terug naar de rest van de groep. De wezens beseffen dat Arthur het laatste organische bijproduct is van de matrix van de aarde, en dat de vraag mogelijk in zijn brein zit opgeslagen. Ze willen zijn brein van hem kopen. Arthur weigert, en een gevecht breekt los. Arthur kan in de chaos ontsnappen. De galactische politie arriveert op de planeet om Zaphod te arresteren. De groep wordt gered wanneer Marvin zijn depressieve visie op het universum aan de computer van het politie-moederschip vertelt, waardoor deze zelfmoord pleegt.

De groep besluit na dit alles te gaan lunchen in Het Restaurant aan het Eind van het Heelal.

Peter Hyams’ Outland (1981)

Outland is een sciencefictionfilm van regisseur Peter Hyams uit 1981. De hoofdrol wordt gespeeld door Sean Connery. Outland was in de ogen van veel critici een redelijk geslaagde space-western en er zijn verwijzingen naar de western High Noon te vinden. Er worden bijvoorbeeld ballistische wapens gebruikt in de film, ook al was het in SF-films de gewoonte om laserpistolen en andere (nog niet uitgevonden) stralingswapens te gebruiken. Na zijn James Bondtijden maakte Connery films als “Robin and Marian” en “The Man Who Would Be King”. Zijn rol daarna in Outland was niet echt opvallend, mede door het gebrek aan aandacht dat de critici hadden voor SF-films. De film heeft een strak uitgevoerd productieontwerp (door Philip Harrison), ook al is er qua decor flink “geleend” van Ridley Scotts film Alien. Special effects in de film zijn adequaat uitgevoerd en ontworpen door John Stears.

Luc Besson’s The Fifth Element (1997)

The Fifth Element, in Franstalige landen uitgebracht als Le Cinquième Élément, is een Franse sciencefictionfilm uit 1997 onder regie van Luc Besson met in de hoofdrollen Bruce Willis, Milla Jovovich, Gary Oldman, Chris Tucker en Ian Holm. Regisseur en scenarioschrijver Luc Besson bedacht op 16-jarige leeftijd het verhaal van de man die in de toekomst een reis naar een prachtige verre planeet wint. Met de Franse striptekenaar Jean-Claude Mézières bedacht hij de vliegende taxi’s, die ook terugkwamen in Mézières’ stripalbum De sferen van de macht in de serie Ravian. Ook het werk van Jean Giraud, beter bekend onder zijn pseudoniem Moebius, droeg bij aan de uitbundige vormgeving, die veel lichter en kleurrijker is dan in films als Blade Runner. De Franse modeontwerper Jean-Paul Gaultier ontwierp in zijn typische stijl alle kostuums voor de film, ook de kostuums voor de 900 figuranten, die hij stuk voor stuk controleerde.

The Fifth Element, in het Nederlands vertaald als Het Vijfde Element, bevat naast de titel een aantal referenties naar het getal 5; er zijn 5 elementen, Korben heeft in het begin van de film nog 5 punten op zijn rijbewijs, Ruby Rhods show begint om 5 uur, Zorg stopt de timer van de bom in het cruiseschip als er nog 5 seconden op de teller staan, de tweede bom van de Mangalores begint met aftellen vanaf 5 seconden, in de Egyptische tempel schreeuwt Ruby Rhod dat “er elke 5 minuten wel ergens een bom afgaat” en als Korben en Leeloo in de eindscène in de reactor liggen zegt de dokter tegen de president dat ze “nog 5 minuten nodig hebben”.